Büyük Bulgarya Hanlığı
Büyük Bulgarya Hanlığı,
balkanlardaki Oğuz Türklerinin ve Bulgar boylarının kurduğu ve avrupadaki Türk
varlığının temelini oluşturan bulgar devleti.
Hun
İmparatorluğunun yıkılmasıyla bölgedeki Türk topluluklarının M.Ö. 36’dan M.S.
200’lü yıllara kadar süren göç yolculuğuyla Hazar bölgesi civarında toplanan
Türk toplulukları, bu bölgede önemli bir yoğunluk oluşturmuşlardı. Avrupa Hun
İmparatorluğunu ve Ak Hun İmparatorluğunu (Eftalitler) tarih sahnesine çıkartan
bu Türk topluluğu, zaman içerisinde bir başka Türk Devleti olan Büyük Bulgarya
Hanlığını kurmuşlardır.
352 yılında kurulan
Avrupa Hun İmparatorluğunun 469 yılında yıkılmasıyla Tuna boylarında kalan Türk
toplulukları ile Avrupa Hunları ile birlikte aynı bölgeye yerleşen Hun
topluluklarından olan Ogurların bir araya gelmesi ile ortaya çıkan Bulgar boyu,
(Bulgar kelime anlamı ile karışmış demektir) bugünkü Kırım yarım adası ve İdil
nehrinden Hazar denizine kadar yayılan coğrafyada Büyük Bulgarya Hanlığını
kurdular. (630)
Büyük Bulgarya
Hanlığını kuran Kubrat Han, Karadenizin kuzeyinde dağınık halde yaşayan Türki
topluluklardan Kutrigur (Dokuz Ogurlar), Utrigur (Otuz Ogurlar), Sabirler, ve
Onogurlar gibi Ogur kavimlerini ve bölgeden yaşayan Slav kavmini içine alarak
yönetimini ilan etmiştir. Büyük Bulgarya Hanlığı, Bizans İmparatorluğuna komşu
bir coğrafyada bulunuyordu. Zira Kubrat Han, Hanlığını Bizansın iznini alarak
kurmuştur.
Büyük Bulgarya
Hanlığı, yalnızca 35 yıl hüküm sürebildi. Bölgede hakim güç haline gelen bir
Türk Devleti olan Hazar İmparatorluğu’nun üzerinde baskı kurması ile gücünü
yitiren ve Kubrat’ın ölümü ile zayıflayan Bulgarya Hanlığı, Hazar İmparatorluğu
tarafından yıkıldı. Kubrat Han’dan sonra yerini alan oğlu Batbayan, Hazar
Devletine karşı koyamayarak devletinin yönetimine son verdi.
Büyük Bulgarya Hanlığının yıkılması ile Bulgarya toplumu, Kubrat’ın oğullarının liderliğinde ayrı kollara ayrıldı ;
Büyük Bulgarya Hanlığının yıkılması ile Bulgarya toplumu, Kubrat’ın oğullarının liderliğinde ayrı kollara ayrıldı ;
Kara Bulgarlar
(Batbayan) : Yönetimi
babasından devralan Batbayan, başka bir Türk Devleti olan Hazar’ların
hakimiyetini kabul ederek, kendisine bağlı bulunan Macarlar ve On Ogurlar ile
birlikte Hazar devletine katıldı.
Ak Bulgarlar : Bölgede bulunup Hazar
hakimiyetine girmeyen Bulgar topluluklarından önemli bir kısmı Kuzeyde bulunan
İtil nehrine doğru göç ederek daha sonra İtil-Volga Bulgar Devletini
kurmuşlardır. Bugünkü Çuvaşların kökenini oluşturan Ak Bulgarlar (İtil
Bulgarları) zaman içerisinde İslamiyeti kabul etmişlerdir. Yapılan araştırmalar
neticesinde İslamı ilk kabul eden devletin İtil Bulgar devleti olduğu teyit
edilmektedir.
Tuna Bulgarları
(Asparuh) : Kubat’ın
küçük oğlu Asparuh, Hazar’lara katılmayan Bulgar ve Slav boylarıyla birlikte
Balkanlara (Güney Batıya) ilerleyerek Tuna Bulgar Devleti (Birinci Bulgar
Devleti) ni kurdular. Tuna Bulgar Devleti, bugünkü Bulgarlar tarafından Bulgaristanın
kökeni olarak kabul edilir. Zira Büyük Bulgarya Hanlığı, bir Türk Devleti
olarak kabul edildiği için Büyük Bulgarya Hanlığı yerine, içerisinde
Türk-Bulgar ve Slav kavimlerin bulunduğu Tuna Bulgar Devletini köken olarak
kabul etmektedirler.
Diğer Topluluklar : Batbayan ve Asparuh
liderliğindeki grupların dışında kalan topluluklar bölgede kalarak, daha sonra
Avrupa’nın kuzeyinde hakimiyet kazanan Avarlar’a katılmışlardır.
Bulgarlar, sonuç itibariyle bir Türk boyu olmasının yanında, Büyük Bulgarya Hanlığı bünyesinde bulunan Slav kavimlerinin Hanlık yıkıldıktan sonra kurdukları devletin isminide Bulgar devleti olarak kullanmaları bazı yanılgıları beraberinde getirmiştir. Büyük Bulgarya Hanlığından sonra Bulgar ismini kullanan Slav kavimleri bugünki Bulgaristan’ın temelini oluşturmuşlardır. Esasen Türk boyu olan Bulgar’lar ise Hanlık yıkıldıktan sonra kuzey, doğu ve batı yönlerine dağılarak diğer toplulukların arasına karışmıştır.
Bulgarlar, sonuç itibariyle bir Türk boyu olmasının yanında, Büyük Bulgarya Hanlığı bünyesinde bulunan Slav kavimlerinin Hanlık yıkıldıktan sonra kurdukları devletin isminide Bulgar devleti olarak kullanmaları bazı yanılgıları beraberinde getirmiştir. Büyük Bulgarya Hanlığından sonra Bulgar ismini kullanan Slav kavimleri bugünki Bulgaristan’ın temelini oluşturmuşlardır. Esasen Türk boyu olan Bulgar’lar ise Hanlık yıkıldıktan sonra kuzey, doğu ve batı yönlerine dağılarak diğer toplulukların arasına karışmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder